basij for us
این وبلاگ برای رای مباحث سیاسی استbasij for us
این وبلاگ برای رای مباحث سیاسی استمعرفی هر چه بهتر کلید فارس معرفی اقلید - اقلید در دائره المعارف بزرگ اسلامی
اِقْلید، شهرستان و شهری در استان فارس.
نام‌گذاری:
اقلید معرب کلید و به معنای آن است و بر این ناحیه بدان جهت
اطلاق شده است که آن بلوک را کلید گشودن فارس دانسته‌اند؛ هر که
آن را فتح نمود، گویا فارس را فتح نموده است (فسایى، 1/113)،
شهرستان اقلید: یکى از شهرستانهای 16 گانة استان فارس اقلید است که در بخش شمالى آن استان قرار دارد.
اوضاع
طبیعى، آب و هوا و محیط زیست: شهرستان اقلید با وسعت 208 ،7کم 2 یا
8/5% مساحت استان فارس ( آمارنامه، 1372ش، 21) به صورتى مستطیل
مانند بین 30 و 15 تا 31 و 7 عرض شمالى و 51 و 45 تا 52 و 47 طول شرقى
واقع شده، و محدود است از شمال و مشرق به شهرستان آباده، از جنوب
به شهرستان مرو دشت و سپیدان از استان فارس و از مغرب به شهرستان
سمیرم از استان اصفهان (همان، 28). از نظر طبیعى این شهرستان در
قلب مرتفعات زاگرس مرکزی، و در آنچنان ارتفاعى از سطح دریا قرار
گرفته است که ارتفاع هیچ نقطة آن کمتر از 000 ،2متر نیست (
جغرافیا...، 2/864). بنابراین، شهرستان اقلید منطقه‌ای است کوهستانى
که دهها رشته از جبال زاگرس در امتداد عمومى از شمال غربى به جنوب
شرقى، سراسر وسعت آن را فرا گرفته است. از میان این رشته‌ها
مى‌توان مهمترین آنها را بدین شرح نام برد:
1. کوهستان سفید،
که از 30 کیلومتری شمال غربى اقلید شروع مى‌شود و به صورت قوسى رو
به جنوب ادامه دارد و سپس به سمت شمال منحرف مى‌گردد و در مشرق
اقلید پایان مى‌یابد. کوهستان سفید که مساحتى معادل 950 کم 2 را
فراگرفته است، از کوههای انگه‌دونى، خرمن کوه، درغوک، سلمه کوه،
تنگ گورک، بُل و یال‌خری تشکیل یافته است و بلندترین قلة آن بل
نامیده مى‌شود که 943 ،3متر ارتفاع دارد و در جنوب شرقى اقلید واقع
است (جعفری، 1/318).
2. کوهستان برآفتاب، که از 39 کیلومتری
جنوب غربى اقلید شروع مى‌شود و در 47 کیلومتری جنوب شرقى آن پایان
مى‌یابد و خود مرکب است از کوههای عابدینى و چوب‌بیدی که به طول 40
کم از شمال غربى به جنوب شرقى کشیده شده، و بلندترین قلة آن به
نام برآفتاب، با 514 ،3متر ارتفاع در 43 کیلومتری جنوب اقلید واقع
است. راه اتومبیل‌رو اقلید به سده این رشته را از کوهستان کوشک زر
جدا مى‌کند. رود اوجان از دامنة جنوبى آن سرچشمه مى‌گیرد و در
دامنه‌های شمالى آن دو چشمة بزرگ به نام رعنا و گلریز قرار دارد
(همو، 1/96-97).
3. کوه مشکان، که در مرز شرقى شهرستان اقلید به
صورتى واقع شده که دهستان چهاردانگة شهرستان اقلید در دامنه‌های
غربى و دهستان قنقری از شهرستان آباده در دامنه‌های شرقى آن قرار
گرفته است. ارتفاع آن 825 ،2متر است و در امتداد جنوب روستای مشکان
قرار دارد. راه فصلى ده بید به خنگشت از دامنة شمالى آن مى‌گذرد.
چشمة میش بندان در دامنة شمالى این رشته جاری است (همو، 1/512).
4.
کوه پلنگى، که در دهستان چهاردانگه و 45 کیلومتری جنوب باختری
اقلید و شمال روستای حاجى آباد واقع شده، و ارتفاع آن حدود 950
،2متر است. این کوه از شمال خاوری به کوه چهاربید متصل است و جزو
کوهستان کوچک کوشک زر از کوهستان بزرگ زاگرس به‌شمار مى‌رود (همو،
1/137- 138).
در میان این کوهها، دشتها و جلگه‌های میان کوهى و
چشمه‌سارهای فراوان وجود دارد که بیشتر آنها سرچشمه‌های رودخانة کر را
به وجود مى‌آورد. از جملة این دشتها مى‌توان دشت قورماس بیگى در 18
کیلومتری و دشت حسین آباد در 17 کیلومتری جنوب باختری و کویر
اَبرکوه در 70 کیلومتری شمال خاوری اقلید را نام برد ( فرهنگ
جغرافیایى آبادیها...، 9).
رودخانه‌های عمدة شهرستان اقلید اینهاست:
1. رودخانة شادکام، که در شمال باختری شهرستان جاری است و از گردنة تیمارخان سرچشمه مى‌گیرد و به آبگیر کافتر مى‌ریزد.
2.
رودخانة اوجان، که در میان دره‌ای بین کوههای برآفتاب و پلنگى به
سوی شمال باختری روان است. این رودخانه با رودخانة سفید یکى شده،
از تنگ براق مى‌گذرد و با پیوستن به رودخانة دزکرد، شاخة بزرگ رود کر
را به وجود مى‌آورد.
3. رود سیوند، که پلوار نیز نامیده مى‌شود، از
به هم پیوستن چشمه‌های متعددی که از دامنه‌های جنوبى کوه بل
جاری مى‌شوند، تشکیل مى‌شود و پس از سیراب کردن دشت مرغاب، شاخة
خاوری رود بزرگ کر را ایجاد مى‌کند.
علاوه بر این رودها از
دامنه‌های کوههای اقلید مخصوصاً تودة نسبتاً عظیم بل چشمه‌ها و
کاریزهای فراوانى جریان پیدا مى‌کند که مهمترین آنها عبارتند از چشمة
رسول الله، چشمة صفر، چشمة چغاد بالا و چشمة سید محمد. از کاریزهای
بنام آن کاریزهای چنار سنقر و بید بالا را مى‌توان نام برد.
از
جمله عوارض طبیعى و جالب شهرستان اقلید آب گیر بزرگ کافتر است که
در میان دشتى در جنوب کوه بل و در خاور آبادی کافتر واقع شده، و
محل تجمع آبهایى است که از دامنه‌های کوه بل سر چشمه مى‌گیرد، یا
از رود شادکام بدان مى‌ریزد (همانجا).
آبگیر کافتر که دریاچه نیز
نامیده مى‌شود، با وسعتى برابر 48 کم 2 به طول 5/8 کم در ارتفاع 350
،2متری در 45 کیلومتری جنوب اقلید ( آمارنامه، 1372ش، 5) یکى از
بلندترین دریاچه‌های آب شیرین واقع در فلات ایران است. عمق این
دریاچه چندان زیاد نیست و پیرامون آن را چمن‌زارهای پهناور فراگرفته
است که در ماههای بهار و تابستان چراگاه احشام و اغنام ایلات
قشقایى را فراهم مى‌سازد ( فرهنگ جغرافیایى آبادیها، همانجا).
شهرستان
اقلید به علت کوهستانى بودن دارای آب و هوایى خشک و سرد است.
میزان متوسط دمای سالانة آن در حدود 11 سانتى گراد است و در مدت
کوتاهى که آمار جوّی آن وجود دارد، حداکثر مطلق دمای تابستان از 32
تجاوز نکرده است، در حالى که در زمستان حداقل مطلق دمای آن تا 19
زیر صفر رسیده، و در سال، 116 روز یخ بندان داشته است ( سالنامه...،
413).
باران سالانة اقلید در یک سال دیده بانى (1992م/دی 1370 -
آذر 1371) 5/278 میلى متر ثبت شده است که تمام آن در ماههای سردِ
سال - آذر تا اردیبهشت - فرو ریخته، و در 6 ماه دیگر سال خشکى محض
بر شهرستان حکمفرما بوده است. در سال دیده‌بانى اقلید 42 روز بارانى
داشته که در 8 مورد باران شبانه روز از 10 میلى‌متر تجاوز کرده است
(همانجا).
اوضاع مساعد اقلیمى و آب فراوان و زمینهای رسوبى میان
کوهى دست به هم داده، و این شهرستان را دارای پوشش نباتى طبیعى
بسیار غنى ساخته است که در مرتفعات کوهستانى به صورت جنگلهای
پراکندة بادام کوهى و بنه، و در دشتها به شکل چراگاههای وسیع
خودنمایى مى‌کند. در دامنه‌های اغلب کوههای اقلید انواع گیاهان
طبیعى صنعتى و دارویى از قبیل آنقوزه، کتیرا، شیرین بیان، کاسنى و
امثال آن به دست مى‌آید. در باغات و سکونتگاههای میان کوهى اقلید
انواع و اقسام درختان میوه مانند سیب، زردآلو، توت، گلابى و مخصوصاً
انگور، و همچنین چوبهای صنعتى مانند تبریزی و چنار به حد وفور وجود
دارد و مورد بهره‌برداری قرار مى‌گیرد. در کوههای اقلید بزکوهى، قوچ،
میش، پلنگ، خرس، و در دره‌های آن گراز، گرگ، روباه، کبک، تیهو،
مرغابى و ... دیده مى‌شود ( فرهنگ جغرافیایى آبادیها، 9-10).
تقسیمات
کشوری و جمعیت: آنچه امروزه شهرستان اقلید نامیده مى‌شود، تا 1338
ش دهستانى بیش نبوده، و در آن سال به صورت بخشى از شهرستان
آباده درآمده است و سپس در سرشماری 1345ش یکى از 4 بخش آباده به
حساب آمده (اصلاح، 301)، و در فرهنگ آبادیهای کشور (بر اساس سرشماری
1355ش) از آن به عنوان شهرستان یاد شده است (ص 4). این شهرستان
از دو بخش، 69 ده و 308 مزرعة مستقل و تابع بدین شرح تشکیل شده
است:
بخش مرکزی به مساحت 7/382 ،5کم2 شامل 5 دهستان: خنجشت،
دارای 9 ده و 71 مزرعه؛ شهرمیان، دارای 7 ده و 88 مزرعه؛ حسن‌آباد،
دارای 12 ده و 25 مزرعه؛ خسروشیرین، دارای 3 ده و 38 مزرعه؛
احمدآباد، دارای 10 ده و 26 مزرعه.
بخش سده به مساحت 7/825
،1کم2 شامل 4 دهستان: آسپاس، دارای 9 ده و 26 مزرعه؛ دزکرد، دارای
14 ده و 12 مزرعه؛ سده، دارای 3 ده و 7 مزرعه؛ بکان، دارای 2 ده و
15 مزرعه ( آمارنامه، 1372ش، 13-14، 21).
جمعیت‌شهرستان‌بنابربرآوردسال1370ش،202
،95نفر( 855 ،16خانوار) بوده است که از این عده 150 ،49نفر مرد و 052
،46نفر زن بوده‌اند. جمعیت نسبى شهرستان 2/13 در کم2 بوده که از
نصف رقم جمعیت استان یعنى 28 نفر در کم 2 اندکى کمتر است (همان،
47).
در 1370ش از کل جمعیت شهرستان اقلید 026 ،33نفر (7/34%) شهرنشین بوده، و 3/65% بقیه در روستاها زندگى مى‌کرده‌اند (همانجا).
رشد شهرنشینى در این شهرستان از 1365 تا 1370ش از 9/1% تجاوز نکرده است (همان، 51).
در
1372ش شهرستان اقلید دارای 104 آموزشگاه بوده است که در آن 524
،13دانش آموز دختر و پسر مشغول تحصیل بوده‌اند. در همان سال در این
شهرستان یک مرکز تربیت معلم و 12 دبیرستان کامل متوسطه با 731
،2دانش‌آموز و 162 دبیر وجود داشته است.
سرزمین اقلید از روزگاران
گذشته منطقة ییلاقى و سردسیر ایلات مختلف قشقایى و عرب باصری بوده
است و اکنون نیز در ماههای بهار و تابستان قسمت عمده‌ای از سکنة
شهرستان را تیره‌های گوناگون این ایلات تشکیل مى‌دهند که برای
بهره‌برداری از مراتع غنى و سرشار آن هر سال 5 ماه معیشت ییلاقى
خود را در آنجا مى‌گذرانند. در میان این اقوام و طوایف مى‌توان از
بهلولى، علیقیالوار، شش بلوکى، فارسیمدان، کله‌لو، کشکولى، اسلام‌لو،
کلمه‌ای، گردشولى و امثال آنها نام برد ( فرهنگ جغرافیایى آبادیها،
10).
زبان سکنة شهرستان اقلید فارسى، و مذهب آنان شیعة اثنا عشری است (شریف، 160).
وضع
اقتصادی: زمینهای اقلید دارای استعداد کشاورزی بى‌نظیر است،
به‌گونه‌ای که بیشتر آنها در سال دوبار زیر کشت مى‌رود(همانجا). در
1372 ش حدود 438 ،80هکتار از زمینهای حاصل‌خیز شهرستان زیر کشت آبى (
482 ،57هکتار) و دیم ( 956 ،22هکتار) بوده است که از این مقدار 31
هزار هکتار به گندم و 948 ،6هکتار به جو و بقیه به چغندر و یونجه و
محصولات دیگر اختصاص داشته است. در همان سال انواع محصول برداشت
شده در شهرستان بدین شرح بوده است: گندم 496 ،106تن، جو 501
،19تن، نخود 865 ،12تن، لوبیا 778 ،3تن، سایر حبوبات 910 ،3تن، چغندر
قند 676 ،115تن، سیب 600 ،9تن، انگور 748 ،1تن، گردو 400 تن، عسل
حدود 340 تن ( آمارنامه، 1372ش، 239، 243، 244، 248، 249، 264).
شغل
اکثر مردم اقلید کشاورزی، دامداری و باغداری است. عدة قلیلى نیز به
بازرگانى و کار در صنایع چوبى از قبیل منبت کاری، قاشق تراشى،
قلمدان سازی و جعبه سازی و همچنین گیوه دوزی اشتغال دارند
(تحقیقات محلى)، ولى مهمترین صنعت دستى متداول در اقلید، قالى و
قالیچه و گلیم بافى است که بنابر سرشماری 1365ش در 95% خانواده‌ها
وجود داشته است ( سرشماری...، 13).
شبکة راههای شهرستان اقلید شامل 493 کم راههای مختلف است.
شهر
اقلید: این شهر مرکز شهرستان اقلید است و در 30 و 50 عرض شمالى و 52 و
42 طول شرقى، و در ارتفاع 250 ،2متر از سطح دریا قرار دارد. شهر اقلید
در جلگة نسبتاً باز و کوچکى قرار گرفته که کوهها از همه طرف آن را
احاطه کرده‌اند. چنانکه در شمال آن کوه تیدَر، در خاور آن مرتفعات
بل، در جنوب آن کوه نتابى، و در باختر آن کوه معروف تیمارجان
مشاهده مى‌شود (نقشة عملیات). درگذشته شاهراه اصفهان به شیراز از
آباده به اقلید و از آن پس به جنوب مى‌رفته است و در نتیجه این
شهر از اهمیت ارتباطى و سوق‌الجیشى ویژه‌ای برخوردار بوده است، تا
حدی که آباده را به مناسبت نزدیکى بدان آبادة اقلید مى‌نامیده‌اند؛
ولى اکنون این جادة اصلى از سورمق که در 18 کیلومتری شمال شرقى
اقلید قرار دارد، مى‌گذرد و این شهر از طریق سورمق به شاهراه شمالى -
جنوبى متصل مى‌شود و از این لحاظ اهمیت ارتباطى ایام گذشته را
ندارد. شهر اقلید در 32 کیلومتری جنوب خاوری آباده واقع شده، و فاصلة
آن تا تهران 670 کم است (شریف، 159-160). ارتباط آن با جاهای دیگر
کشور از طریق یک جادة 48 کیلومتری به سوی جنوب باختری است که آن
را به آسپاس مرتبط مى‌کند و راه دیگری آن را در شمال به صغاد بهمن،
و از آنجا به ایزد خواست و سمیرم متصل مى‌سازد ( فرهنگ جغرافیایى
آبادیها، 10).
اقلید دارای چشمه‌سارهای کوهستانى متعدد و آب
فراوان و نیز رودخانه‌ای است که از میان آن مى‌گذرد و اطراف آن را
باغهای پر از درختان سردسیری و نزهتگاههای با صفا احاطه کرده است.
این شهر دارای آب و هوایى معتدل و مطلوب است، به طوری که حداکثر
گرمای آن در تابستان از 34 سانتى گراد تجاوز نمى‌کند، ولى سرمای
زمستانى آن تا 17 زیر صفر مى‌رسد. متوسط باران سالانة آن در حدود 220
میلى‌متر است.
کار و پیشة مردم اقلید کشاورزی، دامداری، پیشه‌وری،
بازرگانى، کارگری و فرش بافى است. شمار دستگاههای فرش بافى این
شهر را بیشتر از هزار دانسته‌اند. دو شرکت بزرگ فرش بافى در آن وجود
دارد. فرشهای اقلید بیشتر دارای طرح و نقشة محلى است و در بازار فرش
به نام فرش آباده خرید و فروش مى‌شود (همان، 10، 11).
تحول و رشد جمعیت شهر اقلید را در نیم قرن اخیر از این جدول مى‌توان به خوبى استنباط کرد:
جدول
سال جمعیت مأخذ
1330ش 000 ،12نفر ( فرهنگ جغرافیایى ایران، 12)
1335ش 809 ،11نفر ( گزارش...، 1)
1345ش 332 ،14نفر ( آمارنامه، 1362ش، 25)
1355ش 745 ،20نفر (همانجا)
1365ش 984 ،29نفر ( سرشماری، 18)
برآورد 1372ش 292 ،34نفر ( آمارنامه، 1372ش، 51)
در
1365ش از 087 ،24نفر جمعیت 6 ساله و بالاتر شهر 2/71% با سواد
بوده‌اند. این جمعیت در 493 ،5واحد مسکونى زندگى مى‌کرده‌اند که 7/98%
آن دارای برق، 8/97% آن دارای آب لوله‌کشى و 7/24% دارای تلفن
بوده‌اند ( فرهنگ جغرافیایى آبادیها، همانجا).
تاریخ: شهراقلید به
علت موقعیت خاص و مساعدجغرافیایى - چه از لحاظ استعداد فراوان
کشاورزی و آب کافى، چه از نظر واقع بودن در سر راههایى که در
گذشته مناطق کویری داخلى ایران را به نواحى کوهستانى زاگرس متصل
مى‌کرده‌اند - از جمله سکونتگاههای تابستانى فلات ایران به شمار
مى‌رود که کاوشهای باستان شناسى دامنه‌داری را مى‌طلبد. سنگ
نوشته‌هایى که به خط پهلوی از دورة ساسانیان در گوشه و کنار آن بر
جا مانده، شاهد این مدعاست.
بسیاری از جغرافى‌دانان از اقلید نام
برده‌اند، از آن جمله مى‌توان به ابن بلخى (ص 124)، یاقوت حموی
(1/339)، حمدالله مستوفى (ص 122) و دیگران اشاره کرد که همه آن را
شهرکى دارای حصار و مسجد و منبر و هوای معتدل و آب روان و سرزمینى
غله‌خیز دانسته‌اند. در زمان ساسانیان اقلید شهری از کورة استخر بوده
که خود یکى از تقسیمات پنجگانة فارس محسوب مى‌شده است (مصطفوی،
492، حاشیة 2). ابن اثیر (10/517) و ابن خلدون (5(1)/93) و ابن بطوطه
(2/316) از آن به نام کلیل یاد کرده‌اند و این نامى است که هنوز در
بعضى لهجه‌های محلى منطقه به گوش مى‌خورد. اقلید به علت موقعیت
سوق‌الجیشى خود در دورانهای ملوک الطوایفى فلات ایران صحنة سوانح
تاریخى فراوانى بوده است، ولى آنچه بیشتر از همه در تواریخ آمده،
مربوط به زمان شاه شجاع، از خاندان جلایریان است. اقلید دارای آثار
تاریخى فراوان است؛ از آن جمله مى‌توان از مسجد جامع آن نام برد
که در دامنة شمالى تپة قلات بنا شده است. تاریخ بنای آن معلوم
نیست، ولى بالای درِ ورودی آن کتیبه‌ای وجود دارد حاکى از آنکه
مسجد در ربیع‌الاول 849 به وسیلة عبدالعزیز احمد بن عبدالعزیز بن عقیل
تعمیر شده است (شریف، 162). این مسجد که با خشت و گل ساخته شده،
هر چند گاه یک بار بر اثر بارندگى و عوامل دیگر ویرانیهایى بدان راه
یافته، و مجدداً تعمیر گشته است (مصطفوی، 2). در شبستان مسجد منبری
ظریف از چوب گردو موجود است و آیاتى به خط برجسته بر آن منقوش، و
حاکى از آن است که منبر در محرم 1008 ساخته شده است (شریف،
همانجا).
از آثار تاریخى دیگر اقلید حوضچة دختر یا حوض دختر گبر است
که پای تپة قلات و کنار مسجد جامع قرار گرفته، و در سنگ کنده شده
است و در کنار آن کتیبه‌ای به خط پهلوی ساسانى در 21 سطر به درازای
2 متر و پهنای 80 سانتى‌متر بر سنگ نقر نموده‌اند که نیازمند بررسى
است. اجمالاً مى‌توان گفت که گودال مزبور یکى از استودانهای دورة
ساسانى، یعنى محل سپردن استخوان مردگان بوده است (مصطفوی، همانجا؛
فرهنگ جغرافیایى آبادیها، 11).
اقلید دارای چند زیارتگاه است که
از آن جمله مى‌توان از بقعة امام‌زاده عبدالرحمان نام برد: این
بقعه در نزدیکى محلة میدان اقلید واقع است و به نام امام‌زاده امیر
عبدالرحمان بن عبدالعظیم بن امام حسن مجتبى(ع) مشهور است. تاریخ
بنای آن معلوم نیست، ولى چنانکه ضریح چوبى آن حاکى است، در
994ق مرمت شده است. علاوه بر این بقعه، زیارتگاهى نیز به نام
امام زاده زبیده خاتون در شمال شرقى حسین آباد وجود دارد که مورد
توجه و اعتقاد اهالى است (شریف، 163).
اقلید علما و ادبا و شعرایى
نیز در دامان خود پرورانیده است که از آن جمله مى‌توان از شیخ
عبدالعزیز اقلیدی، امامى متبحر در فقه و حدیث و تفسیر نام برد. از
چهره‌های معروف دیگر اقلید شیخ عبدالله اقلیدی است که عالمى فقیه
بوده، و در مزار شیخ کبیر تدریس مى‌کرده، و در 615ق درگذشته، و در
خطیرة خاکستان مصلّى در حوالى شیراز به خاک سپرده شده است (همو،
161).
مآخذ: آمارنامة استان فارس (1362ش)، سازمان برنامه و بودجة
استان فارس، شیراز، 1364ش؛ همان (1372ش)، سازمان برنامه و بودجة
استان فارس، شیراز، 1373ش؛ ابن اثیر، الکامل؛ ابن بطوطه، سفرنامه،
ترجمة محمدعلى موحد، تهران، 1370ش؛ ابن بلخى، فارس‌نامه، به کوشش
گ. لسترنج و نیکلسن، تهران، 1363ش؛ ابن خلدون، العبر؛ اصلاح
عربانى، ابراهیم، راهنمای شهرستانهای ایران، تهران، 1345ش؛ جعفری،
عباس، کوهها و کوه‌نامة ایران، تهران، 1368ش؛ جغرافیای کامل ایران،
وزارت آموزش و پرورش، تهران، 1366ش؛ حمدالله مستوفى، نزهة القلوب،
به کوشش گ. لسترنج، لیدن، 1331ق/1913م؛ سالنامة آماری هواشناسى
(1370-1371ش)، سازمان هواشناسى کشور، تهران، 1374ش؛ سرشماری عمومى
نفوس و مسکن (1365ش)، نتایج تفصیلى، شهرستان اقلید، مرکز آمار
ایران، تهران، 1368ش؛ شریف، عبدالرحیم، تاریخ و جغرافیای شهرستان
آباده، تهران، 1345ش؛ فرهنگ آبادیهای کشور (1355ش)، استان فارس،
مرکز آمار ایران، تهران، 1361ش؛ فرهنگ جغرافیایى آبادیهای کشور
(اقلید)، ادارة جغرافیایى ارتش، تهران، 1361ش، ج 93؛ فرهنگ
جغرافیایى ایران، دایرة جغرافیایى ستاد ارتش، تهران، 1330ش، ج 7؛
فسایى، حسین، فارس‌نامة ناصری، تهران، 1368ش؛ گزارش مشروح حوزة
سرشماری آباده، وزارت کشور، تهران، 1338ش؛ مصطفوی، محمدتقى، اقلیم
پارس، تهران، 1343ش؛ نقشة عملیات مشترک (زمینى)، سازمان جغرافیایى
کشور، تهران، 1351ش، گ 8 - 39؛ یاقوت، بلدان؛ تحقیقات محلى مؤلف.
محمدحسن گنجى
گلزار شهدای اقلید
نام و نام خانوادگی: محمد عطا نیکویی
نام پدر: محمد حسین
تاریخ تولد: 1342/01/03 تاریخ شهادت:1364/11/22
محل شهادت: والفجر
شهید بزرگوار محمد عطاء نیکوئی در سال 1342 در خانواده ای مذهبی در شهرستان اقلید دیده به جهان گشود ، در زمان کودکی پدر خود را از دست داد و در سن هفت سالگی وارد دبستان شد و تحصیلات ابتدائی و راهنمائی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و به دلیل فقدان وجود پدر ادامه زندگی برای خانواده ایشان بسیار سخت و طاقت فرسا شده . دارای هیچ گونه منبع درآمدی نبود و تنها در آمد خانواده از طریق قالی بافی مادر پیر و شکسته ایشان تأمین می شد . تا این که بالاخره زمانی که دانش آموز کلاس سوم راهنمائی بود نتوانست بیش از این رنج مادر را تحمل کند و برای تأمین معاش خانواده درس و تحصیل را رها کرده و به کار کردن پرداخت . این شهید عزیز در اکثر محافل و مجالس مذهبی و اجتماعی شرکت می کرد و در نتیجه در زمان ظهور انقلاب اسلامی به عنوان یکی از افراد بسیار فعال برای تبلیغات اهداف امام و نشر و گسترش احکام حکومت اسلامی در جامعه تلاش می کرد و پس از پیروزی انقلاب به فرمان امام خودش لبیک گفته و به عنوان یک بسیجی در جامعه فعالیت می کرد و در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پس از آموزش فنون نظامی از طریق پایگاه مقاومت تصمیم گرفت برای دفاع از دین و کشورش به جبهه برود و ادای وظیفه نماید . تا این که بالاخره رفتن به جبهه را آغاز کرد . شهید محمد عطاء نیکوئی در هر سال چندین ماه را به طور متمادی در جبهه ها خدمت می کرد و در عملیات های گوناگون با اشتیاق فراوان شرکت می کرد و در عملیات رمضان از ناحیه دست مجروح شد . و سرانجام در آخرین اعزام خود در تاریخ 20/11/64 در عملیات والفجر 8 در منطقه فاو در سن 22 سالگی جام سرخ شهادت را نوشید و به آن سعادت واقعی که همیشه در آرزویش بود دست یافت .
روحش شاد و راهش پر رهرو
نام و نام خانوادگی : احمد سالاری
نام پدر : حسن
تاریخ تولد : 1347/9/15 تاریخ شهادت : 1365/11/17
محل شهادت : منطقه شلمچه
شهید احمد سالار در سال 1347 در شهرستان اقلید و در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود و تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم ادامه داد. نامبرده که در سال 1357 و پیروزی انقلاب اسلامی در حال تحصیل در مقطع راهنمایی بود با پیروزی انقلاب اسلامی با نام نویسی در پایگاه مقاومت محل خود به عضویت بسیج درآمد و در کنار تحصیل برخی از اموزشهای مقدماتی را نیز گذراند. بعد از رود به دبیرستان و بنا به اقتضای سنی راهی جبهه های نبرد شد و در کنار ادامه تحصیل از حضور در جبهه غافل نماند. شهید احمد سالاری در سال 1364 و با شروع عملیات والفجر 8 در منطقه فاو در این عملیات شرکت و هدف نیر باز مستقیم قرار گرفته و از ناحیه سینه مجروح و مدتی را در شهرهای اهواز و رشت بستری گردید. در مدت زمان بستری با اخد دیپلم خود در کنکور سراسری شرکت و بعد از بهبودی دوباره عازم جبهه می شود اعلام نتایج کنکور در آن سال همزمان با کربلای 4 می گردد و خانواده از طریق تلفن خبر قبولی ایشان در کنکور پزشکی را به وی داده و از ایشان می خواهند که برای ثبت نام در دانشگاه به منزل مراجعت کنند که شهید در جواب چنین می گویند: دانشگاه من جبهه است. احساس مسئولیت شهید نسبت به حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی باعث شد تا علی رغم قبولی در کنکور بعد از کربلای 4 در جبهه بماند و دیگر بار در عملیات کربلای 5 شرکت کند و با شهادت خود در روز 7/11/65 و در منطقه شلمچه در دانشگاهی که خود از آن یاد می¬کرد قبولی واقعی گردد. خصوصیات اخلاقی شهید: قایل بودن به احترام به پدر و مادر تا حد توان مقید بودن به نماز جمعه و جماعت و سفارش اقوام به شرکت در آن خنده رویی و متانت اهمیت به تحصیل علم و دانش
فرازی از وصیت نامه شهید :
روحش شاد و یادش گرامی
نام و نام خانوادگی : شهید محمد افضلی
تاریخ تولد: 1345/6/30 تاریخ شهادت: 1366/7/14
محل شهادت: شلمچه
روحش شاد و یادش گرامی
نام و نام خانوادگی : شهید احمدعلی تدین
تاریخ تولد: 1341/1/2 تاریخ شهادت: 1361/4/22
محل شهادت: شلمچه
شهید عزیز احمد علی تدین در فروردین ماه سال 1341 در خانواده ای متدین متولد شد و در تیر ماه سال 61 در سن 20 سالگی در منطقه شلمچه به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
روحش شاد و یادش گرامی
نام و نام خانوادگی : شهید ذبیح اله اسفندی
تاریخ تولد: 1341/8/13 تاریخ شهادت: 1360/11/19
محل شهادت: چزابه
شهید اسفندی که در سال 1341 در خانواده ای مذهبی و زحمت کش چشم به جهان گشود پس از طی دوران طفولیت به دبستان قدم نهاد و در این دوره به موازات فراگرفتن دروس ابتدائی سجایای اخلاقی خود را بروز می داد حرکات و کردار او حکایت از آینده ای درخشان می کرد که در وجودش شکل می گرفت . او پس از دوران ابتدائی به مدرسه راهنمائی وارد می شود در آن جا با تحصیل دروس راهنمائی به انجام فعالیت های فوق برنامه از قبیل قرائت قرآن و غیره می پردازد . در سال 1356 وارد دبیرستان می شود در اواسط دوران تحصیلی اول دبیرستان انقلاب ایران صورت می گیرد وی در آن هنگام هر روز با دیگر برادران به راهپیمائی پرداخته تا این که توانستند دیو بد سیرت را بیرون کنند و تا این که انقلاب در 22 بهمن ماه 57 به پیروزی می رسد وی در آن موقع همیشه سعی داشت با تفکر و اندیشه بالای خود انقلاب را یاری کند وحتی در آن موقع هر روز و هر شب آرامش نداشت تا این که مدارس باز گردید وی همراه تحصیل سال دوم سعی می کرد در فعالیت های انقلابی شرکت نماید وی در امور مهمی که در کشور به وقوع می پیوست همیشه شرکت می جست در انتخابات جمهوری اسلامی - رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی و بیشتر فعالیتش در دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی بود زیرا در این دوره یکی از فاسدان و خوانین به نام خسرو قشقائی می خواست نمایندگی مردم اقلید را در دست بگیرد ، وی در این دوره تا آن جا که در توان داشت بر ضد این خان مزدور تبلیغ کرد . خلاصه وی با شور و علاقه زیادی که داشت دیگر نتوانست در سنگر مدرسه مقاومت کند و آن جا را در سال 1359 ترک کرد و در سپاه خدمت خویش را آغاز نمود در طی این مدت مأموریتی به وی محول گردید و در خرامه یکی از دهات شیراز خدمت خویش را آغاز نمود پس از طی حدود یک سال خدمت در این ده راهی دیار وطن خود گردید و برای این که بتواند خدمت بیشتری به انقلاب بنماید به جبهه نبرد حق بر علیه باطل می رود و در بهمن ماه سال 60 در سن 19 سالگی در منطقه چزابه به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
نام ونام خانوادگی : شهید محمود اسلمی
تاریخ تولد: 1339/3/6 تاریخ شهادت: 1367/5/16
محل شهادت: محور اهواز-دارخوین
شهید عزیز محمود اسلمی در خرداد ماه سال 1339 در خانواده ای متدین متولد شد و در مرداد ماه سال 67 در سن 28 سالگی در محور اهواز - دارخوین به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
نام و نام خانوادگی : شهید صدراله بزرگی
تاریخ تولد: 1324/5/24 تاریخ شهادت: 1361/3/2
محل شهادت:خرمشهر
روحش شاد و یادش گرامی
شهید محمود آقاشیری
نام پدر : قبادتاریخ تولد: 1342/01/03 تاریخ شهادت : 1366/01/27
کربلای 2-ماووت
روحش شاد و یادش گرامی
بسیجی شهید حمید امانی
نام پدر : ذبیح‌اله
تاریخ‌تولد :1344/06/30 تاریخ شهادت :1364/11/22
محل شهادت : فاو
روحش شاد و یادش گرامی
فرازی از وصیت نامه شهید:
پدر و مادر ازتان عذرخواهى مى‌کنم و مرا ببخشید اگر در حق شما ظلم کردم و جدا مرا حلال کنید. و سفارش دیگرم این مى‌باشد اگر جنازه داشتم که من هم مثل بقیه و اگر نداشتم من هم مثل شهداى بى‌پیکر که مزارى دارند به شهداهاى بى‌پیکر مزارى اضافه نمایید. اگر پدر و مادر اجازه داده درضمن شرط آن مى‌باشد. دیگر عرضى ندارم و از همه شما التماس دعا دارم و همگى شما را به خداى بزرگ مى‌سپارم. به امید زیارت کربلا و قدس. خدایا ستارگان که رفتند، خورشید را نگهدار. آمین یا رب العالمین.
نام و نام خانوادگی : سردار شهید علی اکبر افضل
تاریخ تولد: 1338/9/29 تاریخ شهادت: 1363/12/21
محل شهادت: مجنون
شهید عزیز علی اکبر افضل در آذر سال 1338 در خانواده ای متدین متولد شد و در اسفند ماه سال 63 در سن 25سالگی در عملیات بدر منطقه مجنون به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
روحش شاد و یادش گرامی
فرازی از وصیت نامه شهید :سپاس پروردگار که قدرت آموختن و خواندنم را داد تا بتوانم که بخوانم. شهادت مى‌دهم که غیر خدایى که یکتا و بى‌همتا است خاى دیگرى سزاوار پرستش نیست. شهادت مى‌دهم که حضرت محمدبن عبداله صلى الله علیه و آله و سلم پیغمبر و فرستاده خداست. شهادت مى‌دهم که حضرت على علیه‌السلام امیرالمؤمنین و ولى خدا بر همه خلق است. حمد و ثناى خداى که انسان را آفرید و روح را در او دمید تا خلیفه و جانیشن خود (خدا) در روى زمین و به او قدرت فراگیرى داد تا فراگیرد که چگونه راه پیماید.
حمد و ثناى خدایى که قدرت تفکرم داد تا فکر کنم تا خوب را از بد و حق را از کفر تشخیص دهم و راه حق را بیابم که تا سرحد شهادت با کفر مبارزه کنم و به طرف معبود بزرگم الله کوچ کنم.
روحش شاد وراهش پر رهرو
نام و نام خانوادگی : شهید حبیب اله اسلامی
تاریخ تولد: 1342/4/17 تاریخ شهادت: 1366/1/20
محل شهادت: شلمچه
شهید بزرگوار حبیب الله اسلامی در سال 1342 در خانواده ای مذهبی در شهر اقلید دیده به جهان گشود مقطع ابتدایی را درمدرسه فروتن وسپس راهنمایی را در مدرسه شهید ظهیری وجهت اخذ مدرک دیپلم دبیرستان امام خمینی(ره)را انتخاب نمود وتحصیلات خود را تا پایان دوره متوسطه در این مدرسه ادامه داد وسپس در مقطع کاردانی در تربیت معلم شهید بهشتی شهرستان اقلید مشغول تحصیل شد.اما با توجه به وظیفه شرعی خود واعتقاد راسخ خود به حق بودن جمهوری اسلامی به سوی میادین نبرد شتافت تا به دفاع از حق بپردازد ودر این راه رشادت های زیادی از خود نشان داد ایشان در طول سال های حضور در میادین مبارزه به پرورش روح واعتقادات خود پرداخت.ایشان از نماز شب غافل نبود ودر طول شب به راز ونیاز می پرداخت وهمچون معلمی گرانبها وظیفه آموزش معنوی رزمندگان دیگر را به عهده داشت وسرانجام در سن 24 سالگی در فروردین 1366درمنطقه شلمچه براثر اصابت گلوله به خودروی حامل ایشان وتنی چند از دوستان ایشان وانفجار مهمات همراه آنها این عزیزان به درجه رفیع شهادت نائل آمدند وبه آرزوی مقدس ودیرینه خود رسیدند.
روحش شاد ویادش گرامی باد
خدایا توشاهد باش که عشق وایمان به تو واطاعت از فرامین تو بود که مرا به جبهه کشانید نه پاداش بهشت ونه به خاطر ترس از عذاب بلکه از روزی که تو را به یگانگی شناختم ودر قلبم ایمان به تو پدیدار گشت تو خود آگاهی که مقصود من از رفتن به جبهه نه هوس بود ونه احساس بلکه شناخت تو مرا به انتخاب چنین راهی هدایت نمود پس خدایا مرا به شهداء وکسانی که صالحشان میدانی ملحق فرما
نام و نام خانوادگی : شهید محمدرضا ایمنی
تاریخ تولد: 1343/6/12 تاریخ شهادت: 1360/11/23
محل شهادت: چزابه
وصیت نامه شهید:
بسم رب الشهدا و الصالحین
همگی ما از سوی خداوند سبحان آمده ایم و به سوی او باز
می گردیم و چه بهتر که بازگشتی پیروزمندانه بسوی حق تعالی
داشته باشیم .
آری من به عنوان یک نوجوان ایرانی که در عصر انقلاب اسلامی
برای پاسداری از اهداف انقلاب و رهبر کبیر انقلاب امام خمینی
به جبهه جنگ حق علیه باطل می روم تا رضای خداوند را
حاصل کنم .
تنها وصیت من به خانواده ام ، همشهریانم و در آخر ملت
شهید پرور ایران این است که همین خون فرزندانتان انقلاب اسلامی
را یاری کرده و همین خون شهیدان است که انقلاب را یاری میکند
و تا می تواند امتی شهید پرور باقی بمانید . و از رهبر عظیم الشان
انقلاب پیروی کرده تا جهان را برای انقلاب و ظهور
حضرت مهدی (عج) و دریدن پرده ابهام از روی جهان و جهانیان
و برقراری حکومت قسط و عدل اسلامی در سرتا سر
گیتی آماده سازیم .
مادرم و پدرم تنها وصیتم به شما این است که شهید گریه
نمی خواهد و فقط از بازماندگان ادامه راهم را طلب می کنم
که راهم همان راه خمینی و انقلاب اسلامی است .
برادرم وحید امیدوارم که وحید و وحیدها که امیدان انقلابند از
هم اینک تحت تعالیم اسلام و اسلام شناسان قرار گرفته
تا در آینده کشوری صد در صد اسلامی داشته باشیم
و سربازان امام زمان (عج) باشید .
پدر جان از اینکه نتوانستم در ازای زحماتی که برای من کشیده اید
کاری کنم تا جبرانی باشد برای آن زحمات مرا ببخش .
زنده باد اسلام نابود باد کفر جهانی پیروز باد انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی
والسلام
سرباز اسلام محمد رضا ایمنی صبح روز دوشنبه ۱۱/۸/۶۰
برابر با پنجم محرم الحرام ۱۴۰۱
نام: شهید سیدمحمدباقر افضلی (سیدجمال)
تاریخ تولد: 1364/4/1 تاریخ شهادت: 1365/10/6
محل شهادت: شلمچه
شهید عزیز سیدمحمد باقر افضلی در اول تیر سال 64 در خانواده ای متدین متولد شد و در دی ماه سال 65 در سن 21سالگی در منطقه شلمچه به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
روحش شاد و یادش گرامی
نام و نام خانوادگی : شهید سیدمحمد باقر افضلی (سیدآقا)
تاریخ تولد: 1341/7/2 تاریخ شهادت: 1360/10/12
محل شهادت: نوسود
شهید سید محمد باقر افضلی در سال 1341در شهر اقلید در خانواده ای مؤمن وزحمتکش دیده به دنیا گشود ودر دوران طفولیت تحت نظر پدرومادر خود بزرگ شده وتا این که به سن 6سالگی رسید وبا عشق وعلاقه فراوان به تحصیل در مدرسه بزرگ مهر (شهید مسعودی)به تحصیل پرداخته ودوره سه ساله راهنمایی را در مدرسه راهنمایی ابوریحان وبعد ازاتمام این دوره برای ادامه تحصیلی به دبیرستان امام خمینی(ره)مشغول دروس خود بود.ودر این حین دارای فعالیت بسیار گسترده درباره انقلاب اسلامی به رهبری امام امت خمینی بزرگ داشت.در سال 1355 به طور مخفیانه فعالیت وی شروع شده ودر سال 1356 به صورت علنی فعالیت خود را شروع نموده پایاپای انقلاب ودوش به دوش دیگر همرزمانش به انقلاب اسلامی خدمات بسیار بزرگی نمود ودر هنگام شروع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اقلید شروع به کار همراه با عشق به امام عزیزش وخون شهیدان وتوانست به ندای خمین زمان لبیک بگوید.ضمناً ایشان به حزب جمهوری اسلامی وبعد با اتحادیه انجمن اسلامی وبعد ر واحد دانش آموزی حزب فعالیت نموده وبا سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی دبیرستان امام خمینی بوده اند.در دی ماه سال 60 در سن 19سالگی در منطقه نوسود اعزام به جبهه حق علیه باطل ودر تاریخ 12/ 10/ 1360 به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.
روحش شاد و یادش گرامی
شهید عزیز اسماعیل مسعودی
نام پدر : غلامحسین
تاریخ تولد :
تاریخ شهادت 1365/10/5
محل شهادت : شلمچه - عملیات کربلای 4
خاطره ای درباره شهید مسعودی:
روحش شاد و راهش پر رهرو
سردار شهید محمدمهدی علیمحمدی
نام پدر : همت
تاریخ تولد :1338
مسئولیت : فرمانده گردان
تاریخ شهادت : ۶۵/۱۱/۱محل شهادت : عملیات کربلای5 منطقه شلمچه
فرازی از وصیت نامه شهید:
نماز
را سبک نشمارید که امام صادق (ع) میفرمایند: کسى که نماز را سبک بشمارد
مورد شفاعت ما واقع نمى شود . امر به معروف و نهى ازمنکر کنید و درکارهاى
خود اخلاق اسلامى داشته باشید که اخلاق اسلامى از برنده ترین اسلحه ها ى
مدرن تمدن امروزى است و چه بسا با اخلاق بد که گناه کبیره است عده زیادى به
این انقلاب بدبین شوند و شما عملا با اخلاق خوب خود مى توانید بهترین مبلغ
باشید .
روحش شاد و راهش پر رهرو
معرفی یک وبلاگ :
برای آشنایی بیشتر با خصوصیات شهید بزرگوار علیمحمدی می توانید از مطالب وبلاگ http://shahidalimohammadi.blogfa.comنیز استفاده کنید
سردار شهید عبدالعلی نیکویی
نام پدر : محمدتاریخ تولد :1336
مسئولیت : فرمانده سپاه اقلید
تاریخ شهادت : 27/11/64
محل شهادت : عملیات والفجر8 منطقه فاو
سردار شهید عبدالعلی نیکویی در سال 1336 در اقلید دیده به جهان گشود وی با مسئولیت فرمانده سپاه اقلید در تاریخ 27بهمن سال 64 در عملیات والفجر 8 منطقه فاو به فوز عظیم شهادت نائل آمدند.
فرازی از وصیت نامه شهید
در طرح زیر ، نامه ای مشاهده می کنید با موضوع: انصراف از سفر حج سردار شهیـد عبدالعلی نیکویی
روحش شاد و راهش پر رهرو
بسیجی شهید محمدتقی تدین
تاریخ تولد: 1342.6.28
تاریخ شهادت: 1365.10.29
محل تولد: اقلید
محل شهادت: شلمچه
نام عملیات: کربلای پنج
مسئولیت : بیسیم چی
بسم ا... الرحمن الرحیم
با سلام بر حضرت محمد (ص) و جانشین بر حقش مولا علی (ع) و فرزندان پاک و مطهرش خاصه امام مهدی (عج) و نائب بزرگوارش امام خمینی که جانم به فدایش . می خواهم وصیت بنویسم . عملیات نزدیک است ولی با قدری تامل در خود هیچ لیاقت شهادت نمی بینم . گمان نمی کنم این جسم و خون ناقابل من ارزش فدا شدن به راه حق و فضیلت را داشته باشد ولی به خداوند سبحان امید دارم . خودش فرموده در قرآن : که ناامید از من نمی شوند به جز گروه کفار . همه شهدا حجت بر همه تمام کردند و فقط باز هم در مورد اطاعت از امام متذکر میشوم . پدر و مادرم و همه اقوام بدانید که من با چشم باز قدم به راه خدا گذاشتم . همیشه از خداوند طلب شهادت کردم و اگر صد سال دیگر در جهاد به سر برم این آزرو را دارم : از شما میخواهم برایم طلب مغفرت کنید . همه شما خوب میدانید من آدم خوبی نیستم به هر حال به خاطر خدا ببخشید و حلالم کنید . اگر سعادت می خواهید و عزت آن را در خط امام جستجو کنید . از روحانیت در خط امام پیروی کنید مخصوصا آقا سید علی خامنه ای , غیر از این راه همه در اشتباهند , دنبال اینها باشید تا به فلاح برسید .
والسلام علیکم و الرحمه ا... و برکاته - خدایا خدایا تا انقلاب مهدی (عج) خمینی را نگهدار
مقدار مال دنیایی را که دارم به دست یکی از برادران است , اختیار آن را به برادرم عبدالرسول میدهم که آن را در راه خیر صرف کند .
محمدتقی تدین - خاک پای رزمندگان اسلام
شنبه 29 آذر ماه پادگان امام خمینی (ره) 1365.9.29
عکس شهید منوچهر صبوری
به گزارش خطب شکن، شهرستان آران و بیدگل پس از گذشت یک هفته از استقبال پرشکوهی که در مقدم شهدای گمنام دفاع مقدس داشت، این بار برای برگزاری مراسم وداع و خاکسپاری «شهید منوچهر خراط» مهیا می شود.
پیکر مطهر شهید منوچهر خراط که در عملیات کربلای ۴ به شهادت رسیده بود، در میان ۲۷۰ شهید غواص و خط شکن تفحص شده شناسایی شد.
خطب شکن به همین مناسبت ویژه نامه ای را برای پاسداشت این شهید بزرگوار آماده و منتشر می کند که در این بخش می توانید تصاویر منتشر نشده و یا کمتر دیده شده ای از این شهید را مشاهده نمایید:
(برای دیدن عکس ها در اندازه اصلی روی آن کلیک نمایید)
